5 faktów i mitów o wężach

Węże od wieków budzą grozę i utożsamiane są ze wcieleniem zła. Wiele osób uważa je za przebiegłych dusicieli, którzy zaatakują każdego, kto stanie na ich drodze. Sympatycy tych gadów dobrze jednak wiedzą, że popularne opinie o wężach często mają niewiele wspólnego z prawdą. Co warto wiedzieć o tych zagadkowych stworzeniach? Przedstawmy 5 najbardziej interesujących faktów i mitów o wężach. 

Najpopularniejsze mity o wężach

Któż z nas nie słyszał, że węże to bezlitośni agresorzy, którzy zadają śmiertelne rany i niepostrzeżenie zakradają się do domostw? Powszechne są też przekonania o ich paranormalnych zdolnościach. Ile jednak w tym prawdy? Sprawdziliśmy! 

Mit 1: Węże są śliskie i nieprzyjemne w dotyku

Węże budzą u wielu osób niechęć ze względu na rzekomo śliską i nieprzyjemną w dotyku skórę. Skąd wziął się ten popularny mit o wężach? Skóra węży często kojarzona jest z rybią – śliską za sprawą śluzu. Zdarza się również, że ludzie doszukują się analogii między gadami i płazami. 

W rzeczywistości skóra gadów pokryta jest jednak rogowymi łuskami, będącymi wytworem naskórka. Węże nie posiadają natomiast gruczołów śluzowych, odpowiedzialnych za charakterystyczne nawilżenie skóry. Dzięki temu ich skóra jest sucha, gładka, ciepła i przyjemna w dotyku. Głaskanie węża to zatem całkiem przyjemne doświadczenie – nie tylko dla wielbicieli tych gadów.

Mit 2: Węże ścigają napotkanych ludzi i szukają zemsty

Węże często postrzegane są jako krwiożercze bestie, które gdy tylko napotkają na swojej drodze człowieka, zrobią wszystko, by go dopaść. To kolejny mit o wężach, który trzeba obalić. Węże starają się raczej unikać bezpośrednich spotkań z ludźmi i zachowują wobec nich dużą ostrożność. Pogoń za ludźmi jest dla nich bezcelowa. U tych gadów, podobnie jak u innych dzikich zwierząt, kontakty z ludźmi wywołują duży strach. Jeśli jednak przypadkowo natrafią na człowieka, najczęściej starają się uciec najkrótszą drogą. 

Niektóre gatunki węży bazują na innej strategii i próbują przegonić intruza – jednak i w tym przypadku chodzi raczej o obronę niż celowy atak. Węże nie są też żądne zemsty – ich psychika nie jest aż tak rozwinięta, by mogły odczuwać tak skomplikowane uczucia. 

Mit 3: Wszystkie węże są jadowite

Ryzyko śmiertelnego ugryzienia przez węże to jedna z głównych przyczyn niechęci do tych zwierzaków. Wbrew pozorom nie każdy wąż stanowi jednak zagrożenie dla ludzi. Jadowitych jest tylko 10-25% gatunków węży. Gady te mają drożne zęby jadowe, które transportują wydzielinę gruczołu jadowego do ciała ofiary. Jednocześnie u niektórych węży, ze względu na specyficzne położenie zębów jadowych, podczas płytkich ukąszeń nie dochodzi do wprowadzenia jadu. Spośród czterech gatunków w występujących w Polsce tylko jeden (żmija zygzakowata) jest jadowity. 

Mit 4: Węże potrafią hipnotyzować 

Czy węże w rzeczywistości mają zdolności hipnotyczne? Gadom tym często przypisuje się zdolności paranormalne, a przeświadczenie o umiejętności hipnotyzowania ludzi i innych zwierzaków przez węże utrwalają liczne filmy. Z drugiej strony wiele osób słyszało też o zaklinaczach węży, którzy potrafią tak zahipnotyzować te gady, by poruszały się w rytm melodii fletu. 

Wyjątkowe zachowania węży mają jednak zupełnie prozaiczne, naukowe wytłumaczenie. Węże nie mają powiek, dlatego ich nieruchome spojrzenie odbierane jest jako hipnotyzujące. Podczas spotkania z gadami wiele zwierzaków zamiera w bezruchu w reakcji na zagrożenie, a nie z powodu hipnotycznych zdolności węży. Tańczące do muzyki węże nie są natomiast wcale melomanami (w rzeczywistości nie słyszą zbyt dobrze), lecz jedynie podążają za ruchami zaklinacza w odpowiedzi na potencjalne zagrożenie. 

Mit 5: Węże piją mleko

Mleko jako ulubiona przekąska węży? To kolejny często powielany mit, który nie ma nic wspólnego z rzeczywistością. Węże wcale nie zakradają się na farmy krów, by skosztować mleka pitego prosto z krowich wymion. W gospodarstwach kusi ich zupełnie coś innego. Udają się tam, ponieważ często mogą tam łatwo znaleźć gryzonie, które stanowią ich ulubiony pokarm. 

Węże piją wodę, za to nie potrafią trawić mleka, a jego smakowanie może skończyć się dla nich poważnymi problemami zdrowotnymi. 

Najciekawsze fakty o wężach

Węże to z pewnością fascynujące zwierzęta, które warto bliżej poznać. Przedstawiamy 5 najciekawszych faktów na ich temat. 

Fakt 1: Węże potrafią szybko się przemieszczać

Choć węże nie mają kończyn, są niezwykle zwinne i potrafią szybko się przemieszczać. Węże poruszają się charakterystycznymi falistymi ruchami, szybko pełzając po podłożu. Odpychanie się od podłoża umożliwiają im tarczki brzuszne. 

Najszybsze węże (m.in. mamba czarna), mogą poruszać się z prędkością nawet 20-30 km/h. Warto jednak wiedzieć, że na ogół gady nie osiągają takiej prędkości – przyspieszają dopiero w przypadku zagrożenia. Nawet najszybsze węże nie są też raczej w stanie prześcignąć biegnących ludzi. 

Fakt 2: Węże śpią z otwartymi oczami

Węże nie mają typowych powiek, dlatego nie potrafią zamykać oczu lub mrugać. Ochronę ich oczom zapewniają przezroczyste, łuskowate okulary. Z tego powodu gady te również podczas snu mają otwarte oczy. 

Zwykle trudno jest jednoznacznie stwierdzić, czy węże właśnie są w objęciach Morfeusza. Sen zajmuje jednak znaczną część ich życia. Gady te śpią nawet 16-20 godzin na dobę. 

Fakt 3: Węże są w stanie zjeść ofiarę nawet 3 razy większą od siebie

Węże nie rozdrabniają swojego pokarmu przed zjedzeniem, lecz połykają swoje ofiary w całości. Specyficzna budowa czaszki pozwalaj im zjadać ofiary nawet 3 razy większe od nich. Węże mają czaszkę kinetyczną – ich szczęki są ruchome, a żuchwa podzielona na dwie części połączona jest więzadłem. Taka budowa anatomiczna pozwala na bardzo szerokie rozwarcie szczęk podczas jedzenia. 

Fakt 4: Język pomaga wężom w wykrywaniu ofiar i drapieżników

Rozwidlony, ruchliwy język węża to wyspecjalizowany narząd zmysłowy, służący do wykrywania smaku i zapachu. Węże posługują się nim, by zlokalizować ofiary lub drapieżniki znajdujące się w pobliżu. Poruszając językiem, pobierają z otoczenia cząsteczki zapachowe, które następnie trafiają do narządu Jacobsona znajdującego się w jamie ustnej. Dzięki temu, że ich język jest rozwidlony na końcu, mogą łatwo zlokalizować, z jakiego kierunku dochodzi zapach. 

Fakt 5: Węże regularnie zrzucają swoją skórę

Linienie, czyli zrzucanie wierzchniej warstwy skóry, jest u węży zjawiskiem fizjologicznym. Regularne zrzucanie naskórka umożliwia gadom wzrost, regenerację skóry i pozbycie się pasożytów. U węży proces linienia przybiera bardzo spektakularną postać – gady te zrzucają całą skórę w całości. Częstotliwość linienia węży jest ściśle związana z tempem ich wzrostu. Młode węże zrzucają wylinkę nawet co kilka tygodni. Z kolei u dorosłych węży linienie można na ogół zaobserwować tylko 2-3 razy w roku. 

Zanim wąż zrzuci wylinkę, można zauważyć u niego zmiany w wyglądzie i zachowaniu. Najbardziej charakterystycznym sygnałem przygotowań do linienia jest pojawienie się mętnej, białawej wydzieliny na ciele. Węże przed wylinką wykazują też wzmożony niepokój. Samo linienie jest jednak krótkie – wąż zaczyna intensywnie ocierać się o elementy otoczenia, a gdy skórą pęka, wypełza z niej. 

Autorka: Marta Majewska